We hebben allemaal onze slaap nodig om overdag goed te kunnen functioneren. Ons lichaam heeft deze rusttijd nodig om zowel lichamelijk als geestelijk te kunnen herstellen. Heb je een keer minder geslapen dan je eigenlijk nodig hebt om volledig te kunnen herstellen? Dan spreken we van een slaaptekort. In dit artikel leg ik je graag uit wat een slaaptekort kan veroorzaken. Wat de gevolgen zijn als je gedurende langere tijd te weinig slaapt en wat je aan een tekort aan slaap kunt doen.
Slaaptekort komt steeds vaker voor
Slaaptekort is geen aandoening op zich, het is vooral een gevolg van andere aandoeningen of levensomstandigheden.
Slaaptekort wordt helaas steeds normaler. Veel mensen hebben zo’n drukgevuld schema dat ze hun slaap opofferen om alles toch gedaan te krijgen. Ook wordt het slaaptekort steeds groter naarmate we ouder worden. De oudere volwassenen hebben waarschijnlijk evenveel slaap nodig dan de jongvolwassenen maar toch blijken ze vaak lichter te slapen. Ook slapen ze voor kortere periodes dan de jongere garde. De helft van alle 65-plussers meldt regelmatig last te hebben van slaapproblemen.
Wat veroorzaakt een slaaptekort?
Kort door de bocht kunnen we stellen dat een slaaptekort wordt veroorzaakt door een combinatie van stelselmatig te weinig slapen en slaap van een te lage kwaliteit. Wie consequent minder slaapt dan zijn of haar lichaam nodig heeft om te kunnen herstellen kan hierdoor te maken krijgen met gezondheidsklachten die het hele lichaam beïnvloeden. Het kan ook zo zijn dat je slaaptekort een symptoom is van een onderliggende slaapstoornis.
Te weinig slapen
Tegenwoordig weten we gelukkig dat het aantal uur dat we slapen minder belangrijk is dan we altijd dachten, belangrijker is het dat we een aantal slaapcycli doorlopen en niet midden in een slaapfase wakker worden. De standaard van 8 uren mogen we dan ook stilletjes vergeten. De één heeft namelijk al genoeg aan 5 uur slaap en de ander is nog moe als hij of zij 9 uur in bed gelegen heeft.
Een verstoring in je normale dag- en nachtritme (ook wek slaap- en waakritme genoemd) veroorzaakt door bijvoorbeeld werken in ploegen of een jetlag kan ervoor zorgen dat je moeilijk uit bed kunt komen, in slaap kunt vallen of door kan slapen.
Je kunt je slaap ook beschouwen als een soort bankrekening: Elke keer je gaat slapen bouw je krediet op en elke keer je slecht of niet slaapt slinkt je slaaprekening. Het kan zelfs zo ver gaan dat je zo veel slaapschuld hebt opgebouwd dat we van een chronisch slaapgebrek spreken. We denken dat we de slaapschuld wel kunnen terugbetalen door in het weekend uit te slapen, maar helaas lukt dit vaker niet dan wel omdat we zondag niet op tijd in bed geraken.
Slechte Slaap
Nog een belangrijke oorzaak van slaaptekort is slaap van slechte kwaliteit. Ook hangt er veel van de diepte van je slaap af. Wie minder diep slaapt heeft namelijk een slechtere nachtrust. Slaap is essentieel want tijdens onze slaap herstelt ons lichaam (spieren, gewrichten en organen) en wordt de chemische balans van onze hersenen hersteld.
Mogelijke oorzaken van slechte slaap:
- Roken, alcohol of veel koffiedrinken voor het slapen
- Het nuttigen van een (te) zware maaltijd voor het slapengaan
- Een slaaponvriendelijke slaapomgeving (geluidsoverlast, licht, slecht bed,)
- Slaapstoornis zoals bijvoorbeeld insomnia of slaapapneu
- Lichamelijke klachten zoals bijvoorbeeld astma, reuma of rugklachten
- Psychische klachten zoals stress, piekeren, depressie, …
Slaap hebben we nodig om te kunnen leren en te onthouden
Voldoende en kwaliteitsvolle slaap verbeterd ons vermogen om nieuwe dingen te leren en ons geheugen. Mentale taken - taken waarvoor we onze hersens gebruiken - voeren we veel beter uit als we uitgerust zijn. Omdat je scherper bent na een goede nacht slaap zal je ook minder tijd nodig hebben om dit soort taken uit te voeren.
Slaap houdt je lichaam gezond
Voldoende en slaap van kwaliteit beschermt je hart en houdt je bloeddruk onder controle. Ook je eetlust en bloedsuikerwaardes blijven binnen het normale dankzij goede nachtrust. Wist je dat je lichaam tijdens de slaap een groeihormoon produceert? Deze helpt je niet enkel groeien maar herstelt ook weefsel, cellen en verhoogt je spiermassa. Je immuunsysteem heeft ook profijt van gezonde nachtrust en kan zich zo goed weren tegen infecties.
Dat slaap van groot belang is voor onze gezondheid is duidelijk. Mocht je meer weten over het belang van slaap? Check dan onderstaande link.
Wat is het belang van goede slaap?
Chronisch Slaaptekort – Helaas moeilijk te herstellen
Wanneer je slaapschuld te groot wordt om nog te kunnen herstellen spreken we van een chronisch slaaptekort. Hoe langer je wacht om je slaapschuld aan te pakken, hoe ernstiger de klachten kunnen zijn die je hiermee onbedoeld veroorzaakt. Het wordt dan een risicofactor voor bepaalde ziektes. In extreme gevallen kan een ernstig slaapgebrek zelfs de dood tot gevolg hebben.
Gevolgen van een Slaaptekort
Hier maken we het verschil tussen de gevolgen van een kortdurend en een chronisch (langdurig) slaaptekort. De gevolgen van een kortdurend slaaptekort zijn gelukkig niet zo ernstig maar je kan hierdoor wel last hebben van volgende symptomen:
- Vermoeid gevoel
- Veel geeuwen
- Prikkelbaarder dan normaal
- Stemmingswisselingen
- Duidelijk slechter concentratievermogen
- Hoofdpijn
- Verandering in de eetlust
De gevolgen van een chronisch slaaptekort zijn duidelijk ernstiger en makkelijker te herkennen:
- Geheugen- en concentratieproblemen
- Slecht humeur
- Spraakvermogen wordt aangetast
- Reactiesnelheid is veel minder
- Hoofdpijn
- Hoge bloeddruk
- Verouderde huid
- Meer kans op hartproblemen
- Verhoogde kans op het ontwikkelen van suikerziekte (diabetes)
- Depressieve gevoelens en andere psychische klachten
Hoe je een slaaptekort kunt oplossen
Ook hier maak je best een onderscheid tussen een kortdurend en een chronisch slaapgebrek. Een kortdurend slaapgebrek is al gauw opgelost met een powernap of de nacht erop wat eerder naar bed toe te gaan. Bij een chronisch slaaptekort is het belangrijk dat we de echte oorzaak achterhalen. Pas dan kan er ook iets veranderen en een passende oplossing gevonden worden.
Ben je bijvoorbeeld iemand die veel piekert dan kan het goed zijn om een manier te vinden om je hoofd helemaal leeg te maken voor je jouw bed inkruipt. Hierbij kan meditatie soelaas bieden, maar de andere kant op bijvoorbeeld je hoofd leegrennen helpt ook veel mensen. Geef je piekergedachten ook de kans om naar buiten te komen, zo kan je ervoor kiezen om ze van je af te schrijven in een piekerboekje of je hart een keer te luchten bij je partner of goede vriend(in).
Natuurlijk is het belangrijk om je slaaphygiëne op orde te hebben. Dit kun je doen door op vaste tijdstippen naar bed te gaan en ’s morgens rond dezelfde tijd op te staan. Zorg er ook voor dat je slaapomgeving ook echt slaapvriendelijk is door te zorgen voor goede verduistering en het mijden van het schadelijke blauwe licht.
Slaapmiddelen lijken op het eerste zicht een makkelijke oplossing, toch helpen deze middelen slechts tijdelijk en is het steeds het beste om de ware oorzaak te achterhalen en de koe bij de horens te vatten.
Conclusie
We spreken van een slaapgebrek wanneer we minder hebben geslapen dan we eigenlijk nodig hadden. De slaapbehoefte is voor iedereen anders. Slaap je stelselmatig minder of heb je slaap van slechte kwaliteit dan bouw je een zogenaamde slaapschuld op. Wordt deze schuld te groot dan kan het zo zijn dat je te maken krijgt met een chronisch slaapgebrek. Het is altijd een must om je slaaptekort zo snel mogelijk aan te pakken en dat wanneer je er echt niet uitkomt om hulp in te schakelen. Een langdurig slaaptekort kan namelijk nadelige gevolgen hebben voor je gezondheid.
